Việt Nam đã trải qua nhiều thời kỳ lịch sử. Từng giai đoạn đều gắn liền với phong tục tập quán, bản sắc văn hoá khác nhau. Một trong số đó chính là trang phục của phụ nữ. Trong bài chia sẻ sau, chúng tôi chia sẻ đến bạn thông tin về trang phục Việt Nam thời phong kiến của phụ nữ trong giai đoạn thế kỷ 11 đến 19.
Thế kỷ 11 – 13
Giai đoạn này đối với triều đại phong kiến khá cực thịnh. Để phân biệt tầng lớp quan lại với nhân dân, vua thời Lý ban hành các quy định liên quan tới trang phục. Thông qua việc này, nhà vua đã thể hiện rõ tinh thần dân tộc tự lập tự cường qua việc không sử dụng gấm vóc triều Tống may lễ phục.
Thay vào đó là dùng chất liệu vải có nguồn gốc trong nước. Trang phục thời này có điểm nổi bật đó là phát triển hoa văn trang trí sang cấp độ mới. Trên trang phục không còn hình ảnh thô sơ, đơn giản. Thay vào đó là hoa văn hình móc, hình xoắn… thêu tinh xảo. Điều này thể hiện ý nghĩa của sự giao hòa giữa cuộc sống và thiên nhiên.
Thế kỷ 13 – 16
Triều đại nhà Trần có điểm nổi bật là ba lần đánh bại quân ngoại xâm Mông – Nguyên. Vì đối đầu liên tục với kẻ thù hùng mạnh, trong cuộc sống của quân dân thời Trần luôn sẵn sàng chiến đấu. Điều này ảnh hưởng tới cả quan niệm thẩm mỹ, phục sức của cả dân tộc.
Đối với trang phục Việt Nam thời phong kiến của phụ nữ thế kỷ 13 – 16 chia thành các giai đoạn như sau.
Ở thế kỷ 13 – 15
Áo có đặc trưng là phần ống tay rộng. Áo choàng khoét sâu rộng ở phần cổ áo. Phía trong mặc thêm chiếc yếm quây. Vào thời kỳ đầu nhà Lê, cuối nhà Trần thì phần cổ áo may kín hơn. Phần ống tay và cổ tròn gọn gàng hơn. Màu sắc có phần bắt mắt và cầu kỳ hơn.
Thế kỷ 15 – 16
Nhà Lê có lẽ là thời kỳ mà trang phục của phụ nữ Việt thăng hoa nhất giai đoạn phong kiến. Bởi lúc này xuất hiện thêm nhiều thiết kế, kiểu dáng đa dạng. Trang phục ở thời nhà Lê với lối thiết kế cầu kỳ, áo choàng nhiều lớp và màu sắc bắt mắt. Do vẫn chịu văn hóa Trung Hoa, chính vì vậy trang phục truyền thống thời này vẫn chưa thể thoát khỏi bóng vùng đất hùng mạnh đó.
Nếu để ý kỹ, bạn có thể thấy phần trang phục này có nhiều nét khá giống với áo choàng Hanfu Trung Quốc. Ống tay rộng kèm theo thắt lưng to ngang eo sử dụng cố định phần áo choàng. Cùng chính vì lý do giống văn hóa Trung Hoa nên trang phục không nhận được sự hưởng ứng của nhiều người.
Thế kỷ 16
Sang tới thời kỳ này là nhà Mạc lên ngôi, phổ biến với vấn khăn mỏ quạ, chiếc áo tứ thân. Ở thời này đã xuất hiện thêm mốt vấn khăn, để tóc dài, mặc áo dài tứ thân tròn cổ, rẽ đường ngôi giữa, thắt lưng trước bụng buông dài, váy rộng và dài.
Phụ nữ quý tộc thời trang hơn còn mang thêm dải xiêm rủ xuống chân nhiều màu sắc. Thiết kế này mang tới vẻ đẹp thướt tha, yểu điệu. Đặc biệt là trang sức ngày càng đa dạng về màu sắc, kiểu dáng. Hoa tai có hình hoa sen, quả bầu hoặc khuyên tròn khá đẹp mắt. Kết hợp cùng vòng tay tròn dẹt.
Thế kỷ 17 – 18 – Trang phục Việt Nam thời phong kiến của nữ
Đến thời kỳ Hậu Lê, trang phục Việt Nam cho phụ nữ xuất hiện nhiều kiểu khác nhau. Những bộ váy áo thể hiện rõ nét riêng về văn hóa. Các bộ đồ này khá kín đáo, nhiều lớp áo với màu sắc khác nhau. Điểm đặc trưng nhất có lẽ là ống tay rộng. Ngoài ra, trang phục quan hầu hoặc hầu gái trong cung có vạt áo ngắn dài khác nhau, áo cổ tròn, tay áo rộng hẹp, váy đơn hoặc xếp lớp…
Thế kỷ 18
Ở thời Tây Sơn, trang phục phụ nữ có nhiều chi tiết may đắp, thuê tỉ mỉ, cầu kỳ. Nếu nhìn qua có thể thất trang phục hơi giống với chiến phục. Thay vì sử dụng váy thì họ lại mặc quần. Đầu cua thế kỷ 19, người phụ nữ cấm mặc váy bởi lý do dung tục.
Thế kỷ 19
Đây là thời nhà Nguyễn, trang phục người dân bị ảnh hưởng khá nhiều từ phương Tây. Tầng lớp thống trị dần bị pha tạp trong trang phục theo lối cải cách nửa mùa. Thời trang phương Tây đó là mẫu đầm cách tân, chiếc váy xòe hiện đại được nhiều phụ nữ quý tộc ưa thích. Điển hình là Hoàng hậu Nam Phương rất thích mặc những bộ trang phục đến từ Tây phương.
Kết luận
Trải qua các giai đoạn, có thể thấy trang phục Việt Nam thời phong kiến đã có nhiều điểm thay đổi khác nhau. Dù sao các trang phục này của người phụ nữ vẫn giữ được nét đẹp, văn hóa dân tộc.